Lam Sơn, hai tiếng gọi thiêng liêng đã in hằn sâu trong tiềm thức của những người con xứ Thanh. Kí ức về một cuộc khởi nghĩa của biết bao anh hùng hào kiệt đánh đuổi quân Minh, giải phóng dân tộc từ thế kỉ XV luôn là niềm kiêu hãnh của những người con đất Việt. Hơn 500 năm sau, tên gọi Lam Sơn hào khí năm xưa lại được lấy để đặt cho niềm tự hào về giáo dục đào tạo của tỉnh nhà. Từ đó, Lam Sơn vinh dự trở thành cái nôi hội tụ đào tạo, bồi dưỡng nhân tài cho xứ Thanh nói riêng và  đất nước nói chung.

          Lam Sơn ngày nay là sự kế tục và phát triển từ trường Trung học Thanh Hóa (Collège de Thanh Hoa) thành lập năm 1931, trường Collège Đào Duy Từ (1943 – 1950), từ năm 1950 trường mới mang tên Lam Sơn. Trước cách mạng tháng Tám, dưới ách thống trị của thực dân phong kiến, quy mô và nhịp độ phát triển của nhà trường còn nhỏ bé. Vượt qua mọi ràng buộc của nền giáo dục thực dân, từ trong lòng của nhà trường Collège de Thanh Hoa, những lớp học sinh ưu tú đã thức tỉnh, tiếp thu ánh sáng cách mạng của Đảng, chịu ảnh hưởng trực tiếp từ phong trào đấu tranh cách mạng của nhân dân Thanh Hóa, đã phát huy tinh thần yêu nước, ý chí đấu tranh cách mạng và trực tiếp tham gia cách mạng như các anh Thôi Hữu, Trần Mai Ninh… Sau cách mạng tháng Tám, nhà trường đã nhanh chóng phát triển và thực sự trở thành một trong những trung tâm đào tạo nhiều thế hệ con người mới, đóng góp tích cực cho sự nghiệp cách mạng nhân dân ta. Mỗi bước trưởng thành của Lam Sơn gắn liền với sự nghiệp đấu tranh cách mạng của đất nước nói chung và tỉnh Thanh Hóa nói riêng.

          Nửa cuối những năm 80 của thế kỉ trước, khi ấy cả nước sục sôi không khí đổi mới. Bên cạnh giáo dục đại trà, đào tạo mũi nhọn thực sự trở thành một mặt trận sôi động. Trường THPT chuyên Lam Sơn đã đảm trách công việc ươm mầm tài năng trên nền giáo dục đại trà của tỉnh. Kể từ năm học 1992 – 1993 trường THPT chuyên Lam Sơn được tách ra thành trường chuyên riêng biệt, được Tỉnh ủy, UBND tỉnh giao cho trọng trách phát hiện, bồi dưỡng nhân tài cho quê hương, đất nước.

          Với tôn chỉ giáo dục “Hiền tài là nguyên khí của Quốc gia”, hơn 85 năm qua đã được lớp lớp các thế hệ thầy trò trường chuyên Lam Sơn nâng niu, theo đuổi và coi việc dạy học như một trong những nghĩa vụ thiêng liêng nhất, nặng nề nhất và cũng vinh quang nhất. Chính những năm tháng chiến tranh gian khổ đã tôi luyện, thôi thúc thầy và trò nỗ lực phấn đấu, trưởng thành. Tự hào về Lam Sơn, người ta tự hào về tuổi đời của nó, một mái trường thuộc số ít  trường Trung học có lịch sử đã ngót trăm năm. Lam Sơn có thể tự hào sánh vai với những ngôi trường “rêu phong cổ kính” như: Quốc học – Huế (1896), Chu Văn An – Hà Nội (1908), Huỳnh Thúc Kháng – Nghệ An (1920), Lê Hồng Phong – Thành phố Hồ Chí Minh (1927)…. Người ta tự hào về Lam Sơn không chỉ ở bề dày lịch sử mà còn tự hào vì mái trường này đã đào tạo, nuôi dưỡng bao nhiêu thế hệ học trò lừng danh. Bởi thế, con đường mà các thế hệ thầy trò trường Lam Sơn đã đi và sẽ đi là một dòng chảy bất tận. Qua mỗi thời kì với những khó khăn và thử thách khác nhau, song nhà trường luôn xác định nhiệm vụ nặng nề nhưng vô cùng vẻ vang là đào tạo nhân tài cho đất nước. Trải qua bao nhiêu khó khăn, được tôi luyện trong cách mạng, thầy và trò trường Lam Sơn đã viết lên những trang sử truyền thống đầy tự hào, trở thành nơi hội tụ của biết bao nhân tài đất nước.

          Trải qua 85 năm xây dựng và trưởng thành, trường THPT chuyên Lam Sơn được biết đến như một địa chỉ đỏ đáng tin cậy, với nhiều thành tích rất đỗi tự hào. Nhiều năm liền tỉ lệ học sinh đậu tốt nghiệp luôn đạt 100%, tỉ lệ đậu đại học đạt từ 90% trở lên. Thành tích đào tạo, bồi dưỡng học sinh giỏi quốc gia, quốc tế rất đáng khâm phục. Chỉ tính từ năm 1992 – 1993 đến năm 2015 – 2016, trường THPT chuyên Lam Sơn có 1.520 học sinh đạt giải quốc gia  trong đó có 68 giải Nhất, 36 học sinh đạt giải Olympic quốc tế (32 huy chương và 4 Bằng khen), 2 thầy giáo và 3 học sinh được tặng giải thưởng toán học Lê Văn Thiêm, nhiều lần được nhà nước tặng Huân chương Lao động hạng Nhì, hạng Ba; được phong tặng danh hiệu “Anh hùng Lao động” năm 2000, Huân chương Độc lập Nhì năm 2011 và một số năm khác, nhiều lần được Thủ tướng Chính phủ, UBND tỉnh tặng bằng khen và cờ thi đua.

          Tiêu biểu trong lĩnh vực bồi dưỡng học sinh giỏi trong 5 năm qua là các thầy giáo Lê Văn Hoành đã có nhiều học sinh đạt giải học sinh giỏi quốc gia, 4 học sinh đạt giải Olimpic Vật lí quốc tế gồm: 01 HC vàng, 02 huy chương bạc, 01 huy chương đồng; Thầy giáo Trịnh Văn Hoa có nhiều học sinh đạt giải học sinh giỏi quốc gia, 02 học sinh đạt Huy chương vàng Olimpic Toán Quốc tế  tại Tây Ban Nha; Thầy giáo Trịnh Thọ Trường với nhiều học sinh đạt giải quốc gia, 02 học sinh đạt giải Olimpic Toán quốc tế trong đó gồm 01 HC bạc, 01 HC đồng và 01 học sinh đạt HC đồng Châu Á. Đặc biệt trong năm học 2015 – 2016 đã có 3 thầy cô giáo có học sinh đạt huy chương quốc tế như: cô Mai Châu Phương có 01 học sinh đạt HC Vàng môn Hóa học, thầy Nguyễn Thanh Sơn có 01 học sinh đạt HC Bạc môn Toán, cô Nguyễn Thị Phương có 01 học sinh đạt HC Đồng môn Sinh học, cùng nhiều thầy cô giáo khác cũng đạt được nhiều thành tích đáng khích lệ. Bởi vậy, nhà trường luôn dẫn đầu ngành trong công tác dạy và học của tỉnh Thanh và được xếp là một trong những trường có thành tích đào tạo, bồi dưỡng học sinh giỏi tốt nhất Việt Nam. Đó cũng là một trách nhiệm nặng nề nhưng cũng rất đỗi tự hào. Càng nhiều khó khăn thì khi thành công càng vinh quang, càng vinh quang thì càng cần nỗ lực hơn nữa để tiếp nối truyền thống đầy tự hào. Vì vậy, nhà trường đã được nhận danh hiệu Anh hùng Lao động trong thời kì đổi mới. Đó là ghi nhận của Đảng và Nhà nước và cũng là trách nhiệm mà lớp lớp thế hệ thầy trò trường Lam Sơn luôn ghi nhớ và phấn đấu.

          Dệt nên những thành tích đáng tự hào ấy là sự đóng góp công sức của nhiều thế hệ học sinh tiêu biểu như các em: Lê Huy Quang đã 03 lần đạt giải Olimpic Vật lý quốc tế và quốc tế khu vực để dành trọn bộ huy chương Vàng, Bạc, Đồng về cho đất nước; Em Đỗ Quang Yên đã dành 01 HC Bạc, 01 HC Vàng Olimpic Toán quốc tế; Em Mỵ Duy Hoàng Long dành 01 HC Đồng Châu Á, 01 HC Bạc Olimpic Quốc tế môn Vật lý tại Đan Mạch, em Nguyễn Khánh Duy huy chương Vàng Olimpic Quốc tế môn Hóa học, em Hoàng Anh Dũng huy chương Bạc Olimpic Quốc tế môn Toán, em Nguyễn Đắc Hiếu huy chương Đồng Olimpic Quốc tế môn Sinh học cùng hơn 30 học sinh khác đã đạt giải quốc tế và khắc ghi tên mình vào truyền thống Lam Sơn.

          Để đạt được được những thành tích đáng tự hào ấy, nhà trường đã đặt ra nhiệm vụ giáo dục toàn diện, tập trung mũi nhọn đào tạo nhân tài, số lượng và chất lượng các lớp chuyên ngày càng được mở rộng và nâng cao. Cơ sở vật chất như thư viện, lớp học, phòng thí nghiệm được đầu tư xây dựng khang trang hiện đại, để đáp ứng yêu cầu dạy và học ngày càng cao của nhà nhà trường. Công tác bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, giáo viên cả về trình độ chuyên môn nghiệp vụ và phẩm chất đạo đức luôn được cấp ủy Đảng, Ban giám hiệu đặc biệt quan tâm. Bởi thế, các thế hệ thầy giáo, cô giáo luôn tận tâm với nghề, say mê tìm tòi, học hỏi, sáng tạo và tích lũy kinh nghiệm nhằm nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ để đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp giáo dục. Hiện nay nhà trường có 100% cán bộ giáo viên đạt chuẩn, trong đó hơn 40% cán bộ giáo viên trên chuẩn. Đảng viên từ 23 người năm 1992, đến nay Đảng bộ nhà trường có 68 Đảng viên, hầu hết các cốt cán ở các tổ chuyên môn cũng như các tổ chức chính trị, xã hội trong trường đều do đảng viên đảm nhiệm, phụ trách.

          Thành tựu trên là kết quả của cả một quá trình phấn đấu liên tục, không mệt mỏi trong giảng dạy, học tập của thầy và trò Lam Sơn. Đồng thời, đó cũng là kết quả tất yếu của sự quan tâm, chỉ đạo sát sao kịp thời mà Tỉnh ủy, UBND tỉnh cùng các ban, ngành, đoàn thể và nhân dân Thanh Hóa đã thật sự ưu ái, tập trung cho nhà trường trong những năm qua.

          Lam Sơn xưa và nay đã đổi khác nhiều là như thế, kiên cường, bền bỉ, vững vàng, hiên ngang. Sự vững vàng hiên ngang của Lam Sơn còn được xây dựng trên một trong những nền tảng vô cùng vững chắc đó là tinh thần đoàn kết, sự đồng lòng nhất trí của một tập thể lớn vừa giỏi về chuyên môn, vừa tâm huyết với nghề, một tập thể cần mẫn, luôn ý thức vươn lên để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Sự đoàn kết của tập thể lớn đã được khẳng định qua bao thăng trầm của lịch sử để hình thành nên một ngôi nhà chung lớn thứ hai – ngôi nhà chung Lam Sơn. Chính sự đoàn kết, chia ngọt sẻ bùi trước bao khó khăn đã tạo nên sức mạnh tinh thần Lam Sơn mà không phải ở bất cứ nơi nào cũng có được.

          Không biết tự bao giờ mái trường THPT chuyên Lam Sơn trở nên gần gũi, thân thiết với mọi thế hệ thầy và trò đến thế, chỉ biết rằng đã rất nhiều thế hệ thầy cô giáo tóc điểm màu pha sương khi quay trở về trường đã rưng rưng xúc động, nghẹn ngào như trở về với chính nơi chôn rau cắt rốn của mình, để rồi chiêm nghiệm ra những điều vô cùng sâu sắc: Đời người là hữu hạn, còn sự nghiệp trồng người của một nhà trường là trường tồn và thăng hoa mãi mãi, như dòng sông lớn chảy từ thượng nguồn về đại dương mênh mông. Và hôm nay có biết bao thế hệ học trò cũng rưng rưng một nỗi niềm cảm xúc khi quay trở về mái trường thân yêu, nơi đã chấp cánh cho ước mơ của các em bay cao và bay xa, để rồi nhận ra rằng trước cuộc sống vô vàn những khó khăn và thách thức, song mỗi khi quay trở về với mái trường Lam Sơn là như tìm thấy một bến đỗ bình lặng trong tâm hồn. Có lẽ, chính mái trường thân yêu này đã trở thành điểm tựa vững vàng, là niềm tự hào lớn lao để các em mang theo trong suốt cuộc hành trình của cuộc đời.

          Lam Sơn, cái nôi lớn đã đào tạo nhiều nhân tài cho đất nước, nhưng quả thực để Lam Sơn mãi là dòng chảy không ngừng, bất tận hòa vào đại dương tri thức mênh mông mà vẫn ngời lên sắc đẹp riêng biệt vốn có thì trước nhất cần có sự nỗ lực không mệt mỏi của nhiều thế hệ thầy và trò. Xác định sâu sắc được nhiệm vụ quan trọng đó, suốt 85 năm lịch sử của mình, trải qua biết bao nhiêu khó khăn, khổ luyện trong gian nan thử thách, thầy trò trường THPT chuyên Lam Sơn đã cố gắng không ngừng để viết lên những trang sử truyền thống đầy tự hào, tiếp tục giữ vững là lá cờ đầu của giáo dục đào tạo tỉnh Thanh, nơi ươm mầm những hiền tài cho đất nước.

                                                                                                                        Lan Hương